Ik ben onderweg naar een klant en luister met een half oor naar een levendige discussie op BNR-nieuwsradio tussen een aantal directeuren. Op eens ben ik er met de volle aandacht bij: Eén van de gasten zegt: Iedereen weet dat je als je werkende software wil, je voor een standaard oplossing moet kiezen, het is immers al uitgetest en je sluit daarom risico’s uit. Je bent gek als je maatwerksoftware laat ontwikkelen. Mijn gedachtes schieten van verdomd daar zit wat in, naar totale bullshit. De discussie op de radio gaat inmiddels over iets totaal anders terwijl ik alleen maar kan denken, maar wanneer wil je dan wél software laten ontwikkelen? Kan ik beter iets anders gaan doen?

De reden voor het gebruik van standaard softwarepakketten zoals Microdoft Dynamics, Exact of markt specialistische standaard software is simpel. Bedrijven zijn binnen een sector voor minimaal 85% gelijk. Iedere organisatie die in dezelfde markt opereert heeft globaal gezien veel meer overlappende dan onderscheidende processen. Het schrijven van maatwerksoftware dat alle processen herbergt is economisch zo goed als onmogelijk geworden alleen al door externe factoren zoals veranderende wetgeving. Er zou teveel budget vrijgemaakt moeten worden om überhaupt bij te blijven, laat staan te excelleren. De makers van de standaardpakketten kunnen dit wel. Daarom sluit ik me volledig aan bij de stelling, je bent gek als je je eigen software helemaal laat maken.

Een kapitalistisch kernprincipe

Een organisatie heeft bestaansrecht door iets unieks te bieden, of iets goedkoper, beters of anders te doen of door geografisch dichter bij de doelgroep te zitten. Immers zonder onderscheidend vermogend is het onmogelijk te concurreren met bestaande spelers. De basis van marketing is dan ook om juist de toegevoegde waarde, de unique selling points, onder de aandacht te brengen en door te ontwikkelen.

De markt is continu in verandering, een organisatie ontwikkelt mee. Vaak houdt de mate waarin dat gebeurt verband met de kwaliteit van het onderscheidende vermogen.

Als je de gemiddelde organisatie als een cirkel voorstelt, vind je het onderscheidend vermogen van een organisatie aan de randen.

De realisatie

De succesvolste, leukste en bovenal meest waardevolle softwareprojecten die wij gedraaid hebben hadden twee overeenkomsten:

1. De vraag van de opdrachtgever kon niet (helemaal) binnen de bestaande software worden geregeld;
2. De vraag stond in relatie met het onderscheidend vermogen van de organisatie.

Als je erover nadenkt is dat volkomen logisch. Doordat je als organisatie uniek bent, schiet algemene software te kort als het gaat om processen die voortvloeien uit het onderscheidend vermogen van een organisatie. De standaardsoftware ondersteunt immers de bedrijfsprocessen die in de hele branche overeenkomen.

De brute superhelden

Iedere organisatie heeft of kent ze, de helden. De sleutelwerknemers die het verschil maken. Vaak enorm gewaardeerd en bijna altijd werkzaam rond de onderscheidende processen. De helden die maken dat de organisatie de organisatie is. Vaak hebben ze, of zijn ze nauw betrokken geweest bij, de totstandkoming van de bedrijfsprocessen rond het onderscheidend vermogen. De principiële aard van deze werkzaamheden zijn repeterend, dit omdat iedere bedrijfscyclus zich steeds opnieuw herhaalt. Hierdoor zal bij iedere verruiming van het onderscheidend vermogen de druk op de helden toenemen.

De enige rol van maatwerksoftware

Hier komt in mijn ogen de enige valide (economische) reden van maatwerksoftware om de hoek kijken. Zorgen dat organisaties kunnen excelleren door het ‘gat’ tussen standaardsoftware en het onderscheidend vermogen te dichten. Dit doe je door processen te systematiseren om ze daarna, waar het kan, te automatiseren en te koppelen met de bestaande bedrijfsprocessen en softwarepakketten.

De repeterende werkzaamheden van de organisatiehelden worden met maatwerksoftware beduidend minder. Waardoor als logisch natuurlijk gevolg, stapsgewijs en vaak onbewust, het onderscheidend vermogen uitbreidt en de gehele cyclus zich weer kan herhalen.

En omdat maatwerk specifiek is, in tegenstelling tot de generieke aard van algemene software, is deze software doorgaans makkelijker te begrijpen en verlaagt het risico op menselijke fouten enorm.

Ons bestaansrecht

Terugkijkend op de autorit, nu bijna twee jaar geleden, realiseer ik me dat dit het begin is van het nieuwe Ediso. De rol die wij moeten vervullen is om de organisatiehelden vrij te spelen en in hun kracht te zetten. Hulpmiddelen zoals machines drijven de algemene economie en de ‘vrijheid’ van de mens steeds verder. Software blijft een verzameling van machine instructies die in de juiste volgorde worden uitgevoerd zodat de meest waardevolle helden zich bezig kunnen houden met de toekomst.

Je bent gek als je maatsoftware laat ontwikkelen die al in de markt verkrijgbaar is, je bent echter misschien nog wel gekker om geen maatwerksoftware te ontwikkelen rond je onderscheidend vermogen.